حسابداری پیمانکاری چیست؟
حسابداری پیمانکاری نوعی از حسابداری است که برای ثبت رویدادهای مالی و مالیاتی شرکت‌های پیمانکاری استفاده میشود. شرکت‌های پیمانکاری معمولاً در صنعت حمل و نقل، مشاوره ، پروژه های ساختمانی و عمرانی ، خدمات و … فعالیت می‌کنند و برای اجرای پروژه‌هایی که مرتبط با حیطه شغلیشان میباشد با مشتریان خود قرارداد می‌بندند.
در این مقاله که راجع به حسابداری پیمانکاری می باشد با انواع قراردادهای پیمانکاری ، محاسبه بیمه ، محاسبه درصد حسن انجام کار و ثبت های پیمانکاری همراه با سپرده ها آشنا خواهید شد.
انواع قراردادهای پیمانکاری
قراردادهای مشمول ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی به دو دسته تقسیم می‌گردد:
۱_ قراردادهای مشمول طرح های عمرانی
۲_قراردادهای مشمول طرح های غیرعمرانی
فصل اول: قراردادهای مشمول طرح های عمرانی
تعریف طرح های عمرانی:
در یک تعریف مختصر و ساده میتوان گفت ، طرح هایی که دارای مدت و اعتبار معین میباشند و کل یا بخشی از هزینه های اجرایی آنها ، از اعتبارت عمرانی ( دولتی ) تامین میشود.
نکته: در قراردادهای پیمانکاری میزان حق بیمه به نسبت طرح های عمرانی یا غیر عمرانی بودن آن بستگی دارد.
طرح عمرانی ازنظر بیمه ( سازمان تامین اجتماعی ) :
۱_قرارداد براساس فهرست بهای سازمان برنامه و بودجه منعقد شده باشد.
۲_تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت تامین شده باشد.
نحوه محاسبه بیمه در قراردادهای پیمانکاری عمرانی:
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری برابر ۶.۶% ناخالص کارکرد می باشد که ۰.۶% آن مربوط به حق بیمه بیکاری در نظر گرفته شده است از ۶.۶% ناخالص کارکرد، ۵% آن سهم کارفرما و ۱.۶% آن سهم پیمانکار می باشد.
سوال: ۰.۶% مرتبط با بیمه بیکاری را چه کسی باید پرداخت کند؟ پیمانکار یا کارفرما؟
در طرح‌های عمرانی پیمانکار اصلی پروژه کل پروژه را بیمه میکند و پیمانکاران فرعی (پیمانکاران جز) پرداختی به سازمان تامین اجتماعی ندارند. در واقع مفاصا حساب پیمانکار اصلی به منزله مفاصا حساب پیمانکار فرعی میباشد.
دلیل این امر این است که قرارداد پیمانکار اصلی با کارفرمای پروژه به عنوان طرح عمرانی محسوب شده و حق بیمه آن به ۱.۶% ناخالص کارکرد میباشد، اما در صورتی که پیمانکاران جز بخواهند بیمه را مستقیما پرداخت نمایند، به واسطه اینکه قرارداد پیمانکار جز با پیمانکار اصلی، مشمول ضوابط طرح های عمرانی نمی باشد، حق بیمه را بایستی به ماخذ ۷.۸% ناخالص کارکرد پرداخت نمایند. که در این صورت مبلغ تمام شده قرارداد افزایش خواهد یافت.
نکته : در طرح‌های غیر عمرانی پیمانکار فرعی، کار را خودش بیمه نموده و پیمانکار اصلی آن قسمت مربوط به پیمانکار جزء یا پیمانکار فرعی را از اسکوپ کاری خود حذف می‌نماید.
روش پرداخت بیمه در طرح های عمرانی:
در این روش کارفرما پس از پرداخت هر صورت وضعیت مبلغ ۵% از آن را کسر و به طوره علی الحساب به عنوان سپرده بیمه نگهداری میکند و پیمانکار لیست بیمه کارکنان را تهیه و تحویل سازمان تامین اجتماعی می نماید ، پس از پایان کار پیمانکار موظف است به اخذ مفاصا حساب اقدام نماید.
فصل دوم : قراردادهای مشمول ضوابط طرح های غیرعمرانی
تعریف طرح های غیرعمرانی:
در یک تعریف ساده میتوان گفت کلیه قراردادهایی که فاقد شرایط طرح های عمرانی هستند ، قراردادهای غیر عمرانی نام دارند. همچنین بودجه یکی از عوامل مهم در تایین قرارداد پیمانکاری و ایجاد تفاوت بین قرارداد های عمرانی و غیرعمرانی است زیرا در قراردادهای عمرانی بودجه از اعتبارات عمرانی و دولتی تایین میشود ولی در قراردهای غیرعمرانی اینگونه نیست و به واسطه همین موضوع ، طرح های غیر عمرانی شناخته می شود. (مانند شهرداری که معمولا در اکثر بروژه ها بودجه غیر عمرانی دارند و دولت این پروژه های شهری را تامین نمیکند).
در طرح های غیرعمرانی دو نوع قرارداد برای محاسبه بیمه وجود دارد:
- قراردادهای غیر مکانیکی (دستمزدی)
- قرارداهای مکانیکی
بخش اول: قراردادهای دستمزدی که اصطلاحا به این نوع قراردادها ( غیرمکانیکی ) میگویند
۱_ پیمانکاری دستمزدی: قراردادهای پیمانکاری دستمزدی قراردادهایی است که طی آن اموری با کمک نیروی انسانی و یا به صورت دستی (غیرماشینی) انجام میشود. از نمونه این قراردادها میتوان به قرارداد ارائه خدمات حسابداری با انعقاد قراردادهای حسابداری اشاره نمود.
|
شرح حق بیمه پرداختی |
ماخذ محاسبه حق بیمه |
|
حق بیمه قرارداد غیرمکانیکی |
۱۶.۶۷% * (مبلغ قرارداد) |
بخش دوم: انواع قراردادهای پیمانکاری ، مواد و مصالح ، پیمانکاری ماشین آلات ، پیمانکاری مواد و مصالح به همراه ماشین آلات که اصطلاحا به این نوع قراردادها ( مکانیکی ) میگویند
۱_ پیمانکاری مواد و مصالح : هر گاه در اجرای قراردادها تهیه کلیه مصالح مصرفی بر عهده پیمانکار و با هزینه شخص او باشد، طبق بند ۱-۳۷ بخشنامه تلخیص ضوابط بیمه‌ای مقاطعه کاران، حق بیمه به صورت زیر محاسبه میشود.
|
شرح حق بیمه پرداختی |
ماخذ محاسبه حق بیمه |
|
حق بیمه قرارداد مکانیکی |
۷.۸% * (مبلغ قرارداد) |
۲_ پیمانکاری تجهیزات و ماشین آلات: در این نوع قرارداد موضوع قرارداد ارائه خدمات است و نوع کار به گونه‌ای است که کلا به صورت مکانیکی و با استفاده از ماشین آلات انجام میشود.
|
شرح حق بیمه پرداختی |
ماخذ محاسبه حق بیمه |
|
حق بیمه قرارداد مکانیکی |
۷.۸% * (مبلغ قرارداد) |
۳_ پیمانکاری مواد و مصالح به همراه ماشین آلات: در این نوع قراردادها به دلیل اینکه هزینه مواد و مصالح ، تجهیزات به عهده پیمانکار است و در ارائه خدمات از ماشین آلات استفاده میشود، پیمانکاری مصالح و ماشین آلات نام گذاری شده است.
نکته : ممکن است در قراردادهای پیمانکاری مواد ومصالح به همراه ماشین آلات ، تامین مصالح و تجهیزات ابزاری(ماشین آلات) بخشی به عهده پیمانکار و بخشی به عهده کارفرما باشد.
|
شرح حق بیمه پرداختی |
ماخذ محاسبه حق بیمه |
|
حق بیمه قرارداد مکانیکی |
۷.۸%* (مبلغ قرارداد) |
نکته : قراردادهایی وجود دارد که به صورت پیمانکاری دستمزدی (غیرمکانیکی) و پیمانکاری مواد ومصالح ، تجهیزات (مکانیکی) ثبت میشود که در توضیحات زیر با آن آشنا خواهید شد.
پیمانکاری مکانیکی و غیر مکانیکی: مهم ترین نوع از قراردادهای پیمانکاری، نوعی از قراردادهای خدماتی است ؛ به این صورت که تمام یا بخشی از کار به صورت مکانیکی و با کمک وسایل و ماشین آلات مکانیکی متعلق به پیمانکار و بخش دیگر به صورت دستی انجام میشود. به این ترتیب با اعلام مراتب و ارسال مدارک از سوی پیمانکار، محاسبه درصد بیمه پیمانکاری به صورت زیر انجام خواهد شد.
|
شرح حق بیمه پرداختی |
ماخذ محاسبه حق بیمه |
|
حق بیمه برای بخش مکانیکی |
(مبلغ قرارداد) *۷% |
|
حق بیمه برای بخش غیرمکانیکی |
(مبلغ قرارداد)*۱۶.۶۷% |
|
مجموع کل حق بیمه پرداختی برای قراردادهای دوماخذه |
مجموع حق بیمه بخش مکانیکی و بخش غیر مکانیکی |
انواع سپرده ها ( ضمانت ها) در حیطه شغلی پیمانکاری:
- سپرده (تضمین) بیمه
- سپرده (تضمین) حسن انجام کار
سپرده بیمه :
پس از محاسبه و آماده سازی لیست بیمه باید به این مسئله مهم توجه داشته باشید که کارفرما بخشی از مبلغ بیمه را برای تضمین حق بیمه ، نزد خود نگه می دارد تا زمانی که کار به اتمام برسد و پیمانکار مفاصا حساب خود را دریافت کند و سپس سپرده کارفرما آزاد شود و آن را پرداخت نماید.
درصد سپرده بیمه:
درصد این سپرده اغلب ۵% میباشد اما در بعضی قراردهای پیمانکاری نسبت به شرایط ممکن است ک تغییراتی ناشی از کاهش یا افزایش بردرصد سپرده انجام شود.
سپرده حسن انجام کار:
یکی از رکن های مهم در مشاغل پیمانکاری حسن انجام کار است که باعث افزایش کیفیت ، افزایش اعتماد مشتری و در نتیجه گسترش بازار کار میشود ، همین موضوع سبب شده است که در حیطه این مشاغل کارفرما در پرداخت حقوق به پیمانکاردرصدی از هر صورت وضعیت را به عنوان ضمانت حسن انجام کار نزد خود نگه داشته و پس از پایان دوره ضمانت به پیمانکار پرداخت نماید.
سپرده حسن انجام کار چه زمانی پرداخت میشود؟
درصد حسن انجام کار پس از تایید کیفیت کار انجام شده و اتمام دوره تضمین و رفع نواقص احتمالی توسط پیمانکار، پرداخت میشود.
درصد سپرده حسن انجام کار:
سپرده حسن انجام کار در اکثر قراردادهای پیمانکاری ۱۰% لحاظ میشود اما ممکن است نسبت شرایط و توافق بین کافرما و پیمانکار درصد این سپرده افزایش یا کاهش یابد.
انواع ثبت های حسابداری پیمانکاری و ثبت های سپرده (دفاتر کارفرما و پیمانکار):
در پایان
۱-ثبت پیش پرداخت و پیش دریافت ( در صورتی که در قرارداد ذکر شده باشد)
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|
پیش پرداخت*** |
وجه نقد***
|
وجه نقد*** |
پیش دریافت*** |
۲_ ثبت کلی از هزینه و درآمد، سپرده بیمه ، سپرده حسن انجام کار
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|
هزینه *** |
سپرده بیمه *** سپرده حسن انجام کار*** حساب های پرداختنی*** |
سپرده بیمه *** سپرده حسن انجام کار*** حساب های دریافتنی*** |
درآمد*** |
۳_ ثبت پرداخت صورت وضعیت های جزئی (که هر کدام طبق مدت زمان تعیین شده در قرارداد، پرداخت میشوند)
اما به دلیل جزئی بودن مطلب ، در این مقاله اشاره ای به این موضوع نشده است.
مثال مختصر ثبت های حسابداری پیمانکاری :
تذکر: به این موضوع باید توجه کرد که مثال فوق فقط برای بخش سپرده ها توضیح داده شده است و مرتبط با بخش های دیگر نمیشود.
مثال: آقای یزدانی مدیرعامل شرکت گز اصفهان تصمیم بر تغییر دکوراسیون دفتر مالی شرکت گرفتن و به همین دلیل با آقای مرادی که در حیطه شغلی پیمانکاری دکوراسیون میباشند قراردادی طبق قرارداد پیمانکاری منعقد نمودند. ( طبق مثال گفته شده به موارد زیر و ثبت های آن توجه کنید)
۱- پرداخت ۱۰۰۰۰۰۰ تومان به عنوان پیش پرداخت به وجه آقای مرادی
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|
پیش پرداخت۱۰۰۰۰۰۰ |
وجه نقد۱۰۰۰۰۰۰ |
وجه نقد۱۰۰۰۰۰۰ |
پیش دریافت۱۰۰۰۰۰۰ |
۲- پس از گذشت یک ماه از شروع کار در صورت وضعیت ، آقای یزدانی به مبلغ ۲۰۰۰۰۰۰۰ تومان به آقای مرادی بدهکار است که طبق ثبت ها و محاسبات زیر می باشد
(سپرده بیمه۵% ، سپرده حسن انجام کار۱۰% و مبلغ باقی مانده جز حقوق ایشان در نظر گرفته میشود)
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|
هزینه ۲۰۰۰۰۰۰۰ |
سپرده بیمه ۱۰۰۰۰۰۰ سپرده حسن انجام کار۲۰۰۰۰۰۰ پیش پرداخت۱۰۰۰۰۰۰ حساب های پرداختنی۱۶۰۰۰۰۰۰ |
سپرده بیمه ۱۰۰۰۰۰۰ سپرده حسن انجام کار۲۰۰۰۰۰۰ پیش دریافت۱۰۰۰۰۰۰ حساب های دریافتنی۱۶۰۰۰۰۰۰ |
درآمد۲۰۰۰۰۰۰۰ |
۳- آقای مرادی پس از پایان کار و صدور آخرین صورت وضعیت، نسبت به گرفتن مفاصا حساب تامین اجتماعی اقدام و مفاصا حساب را به آقای یزدانی تحویل نمود.
آقای یزدانی سپرده حسن انجام کار و سپرده بیمه آقای مرادی را به ایشان پرداخت نمودند.
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
|||||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|||
|
سپرده بیمه ۱۰۰۰۰۰۰ سپرده حسن انجام کار۲۰۰۰۰۰۰
|
حساب پرداختنی۳۰۰۰۰۰۰ |
حساب دریافتنی۳۰۰۰۰۰۰ |
سپرده بیمه ۱۰۰۰۰۰۰ سپرده حسن انجام کار۲۰۰۰۰۰۰ |
|||
۴_ پرداخت سپرده حسن انجام کار و سپرده بیمه
|
دفاتر کارفرما: |
دفاتر پیمانکار: |
||
|
بدهکار |
بستانکار |
بدهکار |
بستانکار |
|
حساب پرداختنی۳۰۰۰۰۰۰ |
وجه نقد ۳۰۰۰۰۰۰ |
وجه نقد ۳۰۰۰۰۰۰ |
حساب دریافتنی۳۰۰۰۰۰۰ |
حسابداری پیمانکاری همانطور که آموختید چندان سخت و ازار دهنده نیست اما نکات و عناوین مختلفی دارد که موجب اغلب اشتباهات در محاسبه میشود پس مطالعه نکات و یادگیری آن ها در حیطه شغلی حسابداری پیمانکاری بسیار کارآمد و آموزنده است و به شما کمک خواهد کرد.
در یک برداشت کلی از این مقاله میتوان گفت هرگز دو نکته را فراموش نخواهیم کرد:
۱– کارفرما موظف به کسر ۵% حق بیمه از هر صورت وضعیت است ( به صورت علی الحساب ).
۲– کارفرما مکلف به نگهداری آخرین قسط صورت وضعیت قطعی ، تا زمان ارائه مفاصا حساب تامین اجتماعی میباشد.
